Sấy là quá trình làm khô sản phẩm bằng cách gia nhiệt giúp hơi ẩm trong sản phẩm bốc hơi và thoát ra ngoài. Khi hàm lượng ẩm giảm xuống một mức độ mong muốn, quá trình sấy kết thúc.

Tìm hiểu thêm về các công nghệ sấy
https://maysaylosay.com/cac-cong-nghe-say/

Mục đích của quá trình sấy thường là giúp bảo quản sản phẩm hoặc là một công đoạn chế biến thực phẩm.

Nguyên lý chung là vậy, nhưng với mỗi sản phẩm khác nhau, người ta sẽ có một mô hình sấy tối ưu. Ngoài ra, mô hình sấy cũng phụ thuộc vào sản lượng mỗi mẻ sấy đảm nhận. Qua bài viết nhỏ này, Hai Tấn sẽ điểm qua các mô hình sấy phổ biến nhất hiện nay.

MÁY SẤY TĨNH VỈ NGANG

Máy sấy tĩnh vỉ ngang là dạng máy sấy mà sản phẩm phẩm cần sấy sẽ được đổ vào một bồn sấy tập trung. Bồn này thường có dạng hình hộp chữ nhật. Máy được xây dựng tương tự như “chuồng heo” nên có một số địa phương gọi là sấy chuồng heo. Đáy bồn sấy là một sàn có lỗ thoát hơi và cách mặt đất khoảng 0,5m. 

Bồn sấy này thường chứa một lớp vật liệu rất dày, có thể tới 1-2m. Hơi nóng được các quạt sấy áp lực lớn đẩy ép xuyên qua lớp vật liệu này, gia nhiệt cho sản phẩm và mang hơi nước ra ngoài. Hơi nóng chỉ đi qua vật liệu sấy một lần và thải luôn ra ngoài. Hơi nóng sẽ được thổi vào đáy bồn xuyên qua lớp vật liệu và thoát lên trên hoặc ngược lại. 

Máy sấy tĩnh vỉ ngang có thể sử dụng nhiệt từ lò đốt (củi, trấu, ga…), điện trở, hoặc nồi hơi. 

Máy sấy tĩnh vỉ ngang có ưu điểm là rẻ tiền và sấy được khối lượng lớn sản phẩm. Nhược điểm của phương pháp này là sản phẩm khô không đồng đều, dễ bị tổn hại do chất đống, và rất hao tốn năng lượng.

Ứng dụng phổ biến của hình thức này là sấy các dạng nông sản dạng hạt, có thể chịu nhiệt cao như lúa, ngô, cà phê, tiêu, quả vải thiều … Công suất mà các máy sấy vỉ ngang đảm nhận thường ở mức độ trung bình.

Dạng máy sấy này là một trong những dạng máy sấy thô sơ đầu tiên được phát triển ở Việt Nam. Cho tới nay phương pháp này đã có nhiều biến thể nhằm cải tiến và khắc phục các điểm yếu của nó. Máy sấy tĩnh vỉ ngang đảo chiều gió hoặc buồng sấy vỉ ngang tuần hoàn khí nóng là những ví dụ. 

Máy sấy tĩnh vỉ ngang đảo chiều gió dùng các cơ cấu cơ khí để đảo thủ công chiều gió sấy. Gió sẽ được luân phiên thổi từ dưới lớp vật liệu lên trên và đảo ngược lại. Phương pháp này giúp tăng phần nào độ khô đồng đều cho lớp sản phẩm sấy.

Buồng sấy vỉ ngang tuần hoàn khí nóng là phương án đặt một lò sấy vỉ ngang nằm bên trong một buồng sấy kín nhằm tuần hoàn khí nóng nhằm tiết kiệm năng lượng. Phương án này so với sấy tĩnh trên khay sẽ rẻ hơn về chi phí đầu tư.

MÁY SẤY TĨNH SỬ DỤNG KHAY

Với các sản phẩm không thể chất chồng sản phẩm lên nhau hoặc lớp chồng không được quá dày, mô hình sấy này được sử dụng. 

Máy sấy khay thường có dạng buồng sấy, trong đó, sản phẩm sẽ được dàn đều lên các khay sấy. Khay đặt lên các kệ hoặc xe sấy di động và được đẩy vào buồng sấy.

Đi kèm với phương pháp sấy này là phương pháp tuần hoàn khí nóng. Ngoài ra, các loại máy sấy như máy sấy thăng hoa, máy sấy chân không cũng thuộc dạng máy sấy khay.

Ưu điểm của phương pháp này là vật liệu được dàn đều trên một diện tích rộng. Do đó, độ đồng đều tốt hơn. Ngoài ra, vật liệu không chồng chất lên nhau giúp bảo toàn hình dạng và tính chất vật lí của sản phẩm.

Bù lại, máy sấy khay có chi phí cao hơn do phải chế tạo lượng khay và xe khá lớn.

Máy sấy khay thực tế là một cách phân loại theo mô hình sấy. Trong nhóm máy sấy khay, bao gồm rất nhiều loại máy sấy khác nhau. Hiện tại, tất cả các sản phẩm của Hai Tấn đều thuộc dạng máy sấy tĩnh sử dụng khay.

Thông tin các sản phẩm của Hai Tấn
https://maysayhaitan.com/san-pham/

Máy sấy khay nếu thiết kế không tốt vẫn tồn tại tốc độ khô không đồng đều giữa các khay sấy và các vị trí khác nhau trong buồng sấy. Xét về mọi mặt, sẽ luôn tồn tại sự chênh lệch tốc độ sấy giữa các vị trí. Tuy nhiên, nếu buồng sấy được thiết kế tốt, độ chênh lệch này có thể chấp nhận được.

Một điểm yếu của phương pháp này là không thể đảm nhận được công suất quá lớn. 

MÔ HÌNH HẦM SẤY

Hầm sấy là một biến thể đặc biệt của Máy sấy khay. Trong đó, hầm sấy sẽ sử dụng 1 hệ thống ray (đường dẫn) cố định để dẫn các xe sấy đi. Xe sấy đi hết 1 chu trình liên tục của hầm sấy thì sản phẩm cũng sẽ đạt được độ khô cần thiết.

Hầm sấy ít sử dụng thiết kế tuần hoàn khí nóng mà thường gió nóng đi qua hết chu trình sản phẩm rồi thoát ra ngoài. 

Thiết kế hầm sấy giúp cho sản phẩm sẽ có độ khô đồng đều và tránh bị nhiễm ẩm chéo. Hầm sấy thường phù hợp với các sản phẩm có tốc độ sấy khô nhanh và lượng ẩm cần thoát ra lớn.

Những ứng dụng phù hợp với dạng hầm sấy như bánh tráng, bánh hủ tiếu, bún, phở …

MÔ HÌNH THÁP SẤY

Tháp sấy là hình thức rất phổ biến để sấy nông sản số lượng lớn. Các loại hạt như lúa, ngô, ngũ cốc, cà phê … đều được ứng dụng tháp sấy.

Tháp sấy bao gồm 1 hệ thống silo để chứa sản phẩm sấy. Gió nóng sẽ được thổi từ đáy tháp lên phía trên ngọn, mang theo hơi ẩm và thoát ra ngoài. Tháp sấy có một đặc điểm rất hay là cơ cấu luân chuyển vật liệu liên tục. Vật liệu sấy sẽ được chảy ra ở phễu ở đáy tháp. Vật liệu này được một gàu tải tải lên ngọn tháp và đổ ngược lại vào chu trình sấy. Nhờ có chu trình đảo liệu này nên độ đồng đều của phương pháp sấy tháp là rất tốt.

Ưu điểm lớn nhất của sấy tháp là sấy được khối lượng lớn với 1 diện tích nhà xưởng nhỏ. Mỗi đơn vị tháp sấy có thể sấy từ 10-50 tấn hàng mỗi mẻ. Ngoài ra, tháp sấy tiết kiệm năng lượng, sạch sẽ, tự động và sản phẩm có độ khô đồng đều.

Nhược điểm của tháp là quá trình vận chuyển liệu liên tục có thể là trầy xước, bể gãy vật liệu. 

Cấp nhiệt cho các tháp sấy thường là các lò đốt trấu, củi, hoặc nồi hơi.

MÔ HÌNH SẤY TRỐNG QUAY

Trống quay là dạng máy sấy chuyên dùng cho các sản phẩm khối lượng lớn nhưng không đòi hỏi chất lượng sấy cao như trấu, bã, nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, phế phẩm nông nghiệp … Ngoài ra, trống quay cũng được sử dụng để sấy nông sản nhưng khá hạn chế.

Trống quay là một tang trống hình trụ nằm ngang, có thể quay tròn quanh trục. Bên trong lồng trống là một trục vít xoắn nhằm có thể đẩy vật liệu đi từ đầu này qua đầu đối diện.

Ở hình thức này, nhiệt thường được cấp bằng cách đốt lớp vỏ bên ngoài trống quay bằng lò đốt hoặc cấp hơi nóng vào bên trong lồng buồng sấy. 

Nhược điểm của kiểu sấy này là vật liệu gần như bị rang hơn là sấy khô. Việc phải đảo trộn liên tục vật liệu sấy cũng khiến sự tổn hại càng lớn hơn rất nhiều. Chi phí để làm trống quay cũng không quá rẻ như hình thức máy sấy tĩnh vỉ ngang. 

Chính vì những nhược điểm trên nên trống quay ngay nay ít được sử dụng.

MÔ HÌNH SẤY BĂNG TẢI

Băng tải sấy có lẽ là hình thức sấy toàn diện nhất trong các mô hình sấy được nhắc đến trong bài này. Băng tải sấy bao gồm 2 thành phần chính là buồng sấy và hệ thống băng tải. Buồng sấy có tác dụng làm khô sản phẩm. Hệ thống băng tải giúp vận chuyển vật liệu sấy di chuyển bên trong buồng sấy. Khi vật liệu đi hết chu trình của băng tải thì cũng đạt độ ẩm cần thiết.

Cấu tạo của buồng sấy cũng tương tự như hình thức máy sấy khay. Nó cũng phải có chức năng tạo dòng khí đối lưu, cung cấp nhiệt lượng, và thoát ẩm. Còn hệ thống băng tải sẽ được thiết kế để phù hợp với sản phẩm cần sấy: có thể tải liệu được, đủ thông thoáng để giúp thoát ẩm tốt …

Có thể nói, băng tải sấy chính là bản nâng cấp của máy sấy khay. Hệ thống xe khay sẽ được thay thế bằng hệ thống băng tải liên tục. Sản phẩm thay vì nằm tĩnh trên khay sẽ được liên tục đảo trộn và di chuyển mọi nơi trong buồng sấy.

Ưu điểm của phương pháp này là giúp sản phẩm khô đều, và khả năng cấp sản phẩm hoàn thiện liên tục. Đều này rất phù hợp để ứng dụng băng tải sấy vào các dây chuyền sản xuất lớn. Ngoài ra, nếu thiết kế tốt, sản phẩm không bị xáo trộn quá nhiều mà còn được lật mặt trên dưới liên tục. Điều này rất hoàn hảo cho các sản phẩm sản xuất công nghiệp.

Nhiều ưu điểm đương nhiên sẽ đi kèm với chi phí đầu tư cao và đòi hỏi nhà sản xuất máy cũng phải có năng lực tốt mới thi công được. Ngoài ra, chi phí bảo trì, vận hành cũng cao và đòi hỏi có cán bộ kỹ thuật chuyên trách. Chính vì những yếu tố này nên hệ thống băng tải sấy khó có thể làm quy mô nhỏ và vừa được.

Tất nhiên, ngoài những hình thức sấy mà Hai Tấn đã kể trên, còn tồn tại rất nhiều hình thức sấy khác phù hợp với các sản phẩm cụ thể. Hai Tấn hy vọng với bài viết nhỏ này, có thể cung cấp những khái niệm rất cơ bản về các mô hình sấy. 

Nếu quý khách đang phân vân chưa biết lựa chọn mô hình sấy nào phù hợp cho sản phẩm của mình, hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ tốt nhất.